با بیماری گیاهی شانکر بیشتر آشنا شوید

بیماری گیاهی شانکر از جمله بیماری های مهم برای درختان میوه هسته دار همانند آلو، پرتقال، و.. است. جالب است بدانید که  اگر این بیماری کنترل نشود می تواند منجر به مرگ درخت نیز گردد. مسئله بیماری های گیاهی را نمی توان انکار کرد. حتی در بهترین شرایط نیز ممکن است یک عامل بیماری زا بر روی گیاهان شما قرار گرفته و به مرور زمان اپیدمی گردد به همین دلیل است که اطلاع از انواع بیماری ها و شناسایی راه های پیشگیری و کنترل بیماری، اهمیت زیادی در موفقیت فعالیت های کشاورزی و عملکرد نهایی محصول دارد.

بیماری گیاهی شانکر که تحت عناوین شانکر باکتریایی، بیماری بلاست جوانه، بلاست شکوفه، خشکیدگی باکتریایی سرشاخه و همچنین بیماری سوختگی سیخک نیز شناخته شده است، معمولا به درختانی حمله می کند که سن کمتری داشته و یا در شرایط نامناسب رشد می کنند. عامل این بیماری باکتری به نام Pseudomonas syringaepv.syringaeاست. تحقیقات نشان داده است که درختان میوه هسته دار با سن زیاد، مقاومت بیشتری به شانکر باکتریایی دارند. از آنجایی که این بیماری گیاهی به درختان میوه و باغات حمله می کند، کنترل آن اهمیت زیادی دارد زیرا به راحتی می تواند سطح زیر کشت وسیع را تا مرز نابودی پیش ببرد. اوج حمله شانکر باکتریایی در پاییز و زمستان است.

کنترل موفقیت امیز یک بیماری، وابسته به تشخیص درست و به هنگام است. متاسفانه بارها دیده شده است افراد در تشخیص یک بیماری گیاهی اشتباه کرده و روش نادرست را برای کنترل و مدیریت آن اعمال نموده اند. در چنین شرایطی نه تنها بیماری ریشه کن نشده بلکه محصول به شدت خسارت دیده است. از آنجایی که یکی از بیماری های مهم در درختان میوه هسته دار، بیماری گیاهی شانکر است در ابتدا لازم می دانیم شما را با علائم این بیماری آشنا کنیم:
-    به نواحی آلوده نگاه کنید، این قسمت ها نسبت به بخش های سالم گیاه، تیره تر بوده و فرو رفته هستند. جالب است بدانید که این علائم در قسمت جنوبی درخت که به سمت نور و گرما است، توسعه بیشتری داشته و در اندازه های بزرگتری یافت می شوند.
-    اطراف قسمت آلوده صمغ زیاد تولید خواهد شد که با توجه به زمان حمله بیماری، این تولید صمغ از زمستان آغاز می گردد.
-    لازم به ذکر است که در برخی موارد، قسمت های آلوده به بیماری گیاهی شانکر صمغ تولید نمی کنند بلکه تنها ظاهری فرو رفته داشته و بوی ترشیدگی می دهند.
-    بیماری گیاهی شانکر به همین گونه تا بهار ادامه پیدا می کند تا این که در فصل بهار همزمان با باز شدن جوانه ها، از اطراف قسمت های آلوده به شانکر باکتریایی انگم تولیده شده و از روی پوسته درخت به سمت پایین جریان پیدا می کند.
-    شانکر باکتریایی به برگ ها نیز آسیب وارد خواهد کرد. به این صورت که برگ های موجود در بالای قسمت های آلوده، جمع و لوله شده و به مرور می ریزند.
-    شاخه های جانبی که به شانکر باکتریایی آلوده هستند، در ابتدا با مشکل ریزش برگ ها مواجه شده  و سپس در مدت چند هفته خشک می شوند.
-    بر روی برگ های گیاه آلوده لکه هایی دیده می شود که به رنگ قهوه ای مایل به بنفش هستند. باکتری که عامل بیماری گیاهی شانکر است از طریق روزنه های گیاهی وارد بافت برگ شده و شروع به تخریب سلول ها می کند. این تخریب به شکل لکه هایی در ظاهر برگ ها قابل رویت هستند.
نوع علائم ممکن است از درختی به درخت دیگر کمی متفاوت باشد. برای مثال در درختان گیلاس و زردآلود، شانکر باکتریایی ابتدا به فلس های جوانه ها حمله کرده و سپس به سراغ از بین بردن جوانه ها خواهد رفت. در این درختان مرحله گلدهی بسیار حساس است. گل ها را با دقت بررسی کنید. در صورتی که آبدار شده، تیره رنگ و مرده می شوند به این معنا است که بیماری گیاهی شانکر به شدت توسعه پیدا کرده است.

همواره پیشگیری بهتر از درمان است. قطعا اگر شما بتوانید درختان باغ خود را از شانکر باکتریایی در امان نگه دارید، هم هزینه کمتری برای شما خواهد داشت و هم اینکه خسارت محصول را متحمل نخواهید شد. در صورتی که ارگ بیماری به درختان حمله ور شود، هزینه کنترل و هزینه خسارت های وارده چشمگیر خواهد بود. به منظور محافظت از درختان در برابر شانکر باکتریایی اقدامات زیر باید انجام شود:
-    عامل بیماری گیاهی شانکر از طریق زخم های وارده به درخت در زمان هرس، به بافت درخت وارد می شود لذا توصیه می شود که هرس را بعد از دوره یخبندان انجام دهید.
-    بهتر است محل هرس درخت را با مایع های مخصوص در باغبانی، رنگ کنید تا شانکر باکتریایی نتواند وارد زخم شود.
-    در بازه های زمانی مشخص درختان خود را با سم بردوفیکس سمپاشی نمایید. اما برای تعیین تعداد دفعات سمپاشی و میزان دوز مورد نیاز، از یک کارشناس کشاورزی کمک بگیرید.
-    در اطراف باغ خود حتما درختان بادشکن را کشت کنید تا از این طریق مانع انتشار عامل بیماری زا شوید.
-    در کوددهی به ویژه استفاده از کودهای ازته اعتدال را رعایت کنید. هر گونه زیاده روی در این زمینه منجر به تولید شاخه های جوان و نرم می شود که بستر را برای رشد باکتری ها فراهم خواهد کرد.

اما گاهی اوقات در اثر سهل انگاری باغداران برای پیشگیری از بیماری و یا به دلایل پیش بینی نشده همانند انتشار عامل بیماری زا از باغات اطراف، شانکر باکتریایی به درختان شما حمله می کند. در این زمان اقدامات زیر جهت کنترل بیماری و جلوگیری از خسارت بیشتر، ضروری است:
1-    درختان آلوده را هرس نموده و تمامی شاخه ها، برگ ها، جوانه های آلوده و همچنین شاخه های شکسته در فاصله دورتر از باغ بسوزانید.
2-    شما باید سه دوره سمپاشی را دقیقا در مراحل  زیر انجام دهید:
-    ریزش برگ ها در پاییز
-    رویت تورم در جوانه های گل
-    در زمان ریزش گلبرگ های گل و رویت جوانه های میوه

مقاله ی مرتبط: شانکر باکتریایی گوجه