مهمترین خانواده های شپشکهای گیاهی و روشهای مبارزه با آنها

سه شنبه 18 آبان 1400

| 22002

مقدمه:

شپشک ها همراه با سفید بالک ها، پسیل ها و شته ها متعلق به زیر راسته Sternorrhyncha می باشند. شپشکهای گیاهی به دلیل جثه کوچک و پنهان ماندن از دید سیستم های نظارتی و مقررات قرنطینه ای، به راحتی توسط فراورده های گیاهی به مناطق جدید وارد شده و در غیاب دشمنان طبیعی به یکی از آفات مهم آن منطقه تبدیل می شوند.
شپشکهای گیاهی توسط خرطوم بسیار بلندی که حدود شش تا هشت برابر طول خود حشره است از شیره گیاه تغذیه می کنند. این حشرات به تمام قسمتهای گیاه از جمله برگ، میوه، شاخه، ساقه، تنه و حتی ریشه ها صدمه می زنند. علائم خسارت شپشکها از نکروزه شدن محل تغذیه، توقف رشد، سرخشکیدگی شاخه ها تا مرگ گیاه میزبان را شامل می شود. برخی از شپشکها عسلک ترشح می کنند و باعث تجمع و رشد قارچ فوماژین (دوده) می شوند که خود باعث کاهش میزان فتوسنتز گیاه و تشدید میزان خسارت می شود.
شپشکهای گیاهی بر اساس مطالعات ریخت شناسی به 48 خانواده تقسیم می شوند که تا کنون 13 خانواده آن در ایران شناسایی شده اند. خانواده شپشکهای سپردار (Diaspididae) اولین خانواده از نظر تعداد گونه در جهان و همچنین در ایران است و خانواده های شپشکهای آردآلود (Pseudococcidae) و شپشکهای نرم تن (Coccidae) در مکان های بعدی قرار می گیرند.

شپشکها شباهت زیادی به سایر حشرات ندارند. قطعات دهانی در این گروه به خرطوم تبدیل شده به طوری که آرواره های بالا و پایین دو کانال بزاقی و تغذیه ای تشکیل می دهند و بدین طریق از شیره گیاهان تغذیه می کنند. حشرات ماده بدون بال، معمولا کوچک (5/0 تا 10 میلیمتر) با بدن بیضی یا گرد هستند و گاهی مواقع به شکل جوانه رویشی روی گیاه نمود دارند. حشرات ماده بسته به خانواده و مرحله سنی پورگی تمایل به کاهش یا از دست دادن بعضی از زوائد بدنی مانند پا و شاخک دارند و اغلب کم تحرک و یا کاملا بی تحرک هستند. حشرات نر یک جفت بال دارند و به دلیل نداشتن قطعات دهانی، در طول زندگی یک روزه خود تغذیه نمی کنند. تکثیر جنسی در بین شپشکها کاملا رایج است. تخم ها معمولا زیر سپر، زیر بدن ماده و یا درون پوشش مومی که توسط شپشکها ترشح می شود گذاشته می شوند. پراکنش شپشکها توسط پوره های سن یک صورت می گیرد.

چرخه زندگی شپشک ها

روشهای مبارزه با انواع شپشک ها

کنترل زراعی

1-انتخاب محل مناسب کاشت درختان، چنانچه درختان در شرایط نامطلوب کشت شوند مقاومت آنان نسبت به حمله آفات بسیار کم می شود.
2-به سازي یکی از روشهاي مهم زراعی است. زمانی که شاخه هاي درختان زیر حمله شدید شپشکها قرار دارند بخش آلوده درخت میزبان قطع و سریعا نسبت به معدوم کردن آن اقدام شود.
3- اصلاح زیستگاه ها می تواند تاثیر قابل توجهی در پایین آوردن جمعیت شپشکها داشته باشد. مثلا میزبانهاي گیاهی حساس به شپشکها نباید هرگز نزدیک جاده هاي خاکی کشت شوند زیرا گرد و خاك مانع از تاثیر دشمنان طبیعی روي شپشکها می شود.

کنترل بیولوژیکی

بسیاري از شپشکهایی که روي درختان فعالیت دارند توسط نهال هاي آلوده به منطقه وارد شده اند. تا کنون سه روش کنترل بیولوژیک شناخته شده است:

1-وارد کردن گونه هاي خارجی براي کنترل آفات وارداتی
2- افزایش تاثیر گونه هاي موجود با پرورش انبوه
3- حفظ گونه هاي مفید موجود با حداقل استفاده از سموم شیمیایی، که اساسی ترین رکن یک برنامه موفق مدیریت تلفیقی آفات است.

کنترل شیمیایی

مواد شیمیایی سازگار با محیط زیست سمومی هستند که بلافاصله بعد از استفاده خشک می شوند. این مواد
کمترین اثر سوء را روي دشمنان طبیعی دارند. روغن ها و دیترژنتها از این سموم هستند. ظاهرا این سموم با ایجاد خفگی و نفوذ به سیستم تنفسی و اختلال در فرآیندهاي فیزیولوژیک حشره عمل می نمایند. بر اثر تجارب به دست آمده شپشکهایی که از پوست درختان تغذیه می کنند، با سموم تماسی و سمپاشی از طریق خاك با سموم سیستمیک کنترل نمی شوند. شپشکهایی که از برگها تغذیه می کنند و هنوز به مرحله تخم ریزي نرسیده اند شاید به وسیله بعضی از سموم سیستمیک که روي برگها اسپري و یا از طریق سمپاشی خاك، کنترل شوند. سمومی که روي سیستم عصبی حشرات اثر می گذارند، مانند اندوسولفان، دیمتوآت، مالاتیون و غیره، ماندگاري
طولانی روي طبیعت و محصولات داشته، و همچنین روي دشمنان طبیعی اثرات سوء به جاي می گذارند.

شپشک های سپردار

این خانواده برخلاف سایر خانواده هاي شپشکهاي گیاهی داراي پوشش سپر مانندي هستند که به بدن حشره نچسبیده است و از یک یا دو پوسته پورگی معمولا قابل رویت تشکیل شده است. سپر توسط روزنه ها و کانال-هاي ترشحی واقع در ناحیه پیژیدیوم ترشح، که به مرور زمان سخت می شود. سپر حشره گرد، کشیده یا بیضی است. شکل سپر تا حدي در شناسایی شپشکها در سطح جنس در مزرعه موثر است.

چرخه زندگی

شپشک هاي ماده داراي دو مرحله پورگی و شپشک هاي نر داراي دو مرحله پورگی، پیش شفیرگی و شفیرگی هستند. شپشک ها داراي 1 تا 6 نسل در سال هستند و زمستان گذرانی آنها می تواند در هر سنی به جز پیش شفیرگی و شفیرگی و حشره نر باشد. سن دو پورگی و حشرات ماده تلقیح شده احتمالا بیشتر رایج هستند. شپشک هاي سپردار از سایر شپشک هاي گیاهی در مزرعه بواسطه داشتن سپر متمایز هستند. در بعضی موارد یک پوشش غشایی زیر بدن شپشک ترشح می شود. یادآوري این نکته لازم است که سپر حشرات مرده روي گیاهان میزبان باقی می ماند و تنها روش مشخص کردن اینکه شپشک زنده است یا نه، مالش سپر است که شیره اي خارج می شود که نشان از زنده ماندن حشره است.

شپشک سپردار قرمز مرکبات (Aonidiella aurantiii)

شپشک قرمز مرکبات در تمام مناطق جغرافیایی دنیا پراکنش دارد. تصور می شود. این شپشک در سال 1316 توسط نهال هاي مرکبات از فلسطین به ایران وارد شده است. شپشک قرمز مرکبات پلی فاژ است و تاکنون از روي حدود 176 جنس متعلق به 83 خانواده گیاهی گزارش شده است و میزبان هاي اصلی آن گونه هاي مختلف مرکبات هستند. از لحاظ شکل ظاهری سپر حشره ماده گرد، نیمه شفاف، به رنگ قرمز- قهوهاي یا قرمز- خاکستري است بطوريکه بدن زرد حشره از روي سپر قابل شناسایی است. اندازه حشره 5/1 تا 2 میلیمتر است. پوسته پورگی مرکزي یا نیمه مرکزي بوده و سپر حشره نر بیضی، کشیده و همرنگ سپر حشره ماده است.
شپشک سپردار قرمز مرکبات دوجنسی و زنده زاست. بدین معنی که تخمها در شکم ماده تکامل یافته، همانجا تفریق شده و سپس پوره ها خارج می شوند. این آفت تمام قسمتهاي هوایی گیاهان میزبان را مورد حمله قرار می دهد. معمولا در سطح زیرین برگها قرار دارد و به ندرت در سطح فوقانی برگها و همچنین روي میوه و شاخه ها دیده می شود. آفت مزبور غالبا زمستان را بصورت پوره سن دوم و پوره هاي سن یک روي برگها در امتداد رگبرگهاي اصلی و در فرورفتگیهاي کوچک میوه قرار می گیرند. پوره هاي سن یک توسط باد تا مسافت قابل توجهی منتقل می شوند. بر اساس مشاهدات احتمالا در شمال ایران سالانه 2 تا 3 نسل ایجاد می کند. در شمال ایران از آفات مهم مرکبات می باشد و در صورت تراکم زیاد، باعث ضعف درخت و ریزش برگ و میوه میشود و همچنین با ترشح مواد سمی سبزینه بافت برگ را خراب کرده و رنگ آن قسمت را زرد میکند.

مبارزه

از دشمنان طبیعی این آفت میتوان به زنبور پارازیتوئید (Encarsia citrina) اشاره کرد که در مناطق مختلف گزارش شده است. برای مبارزه شیمیایی میتوان از حشره کش بوپروفزین استفاده کرد. این حشره‌کش انتخابی عمل نموده و اثر منفی روی کنه‌های شکارگر و پارازیتوئیدها ندارد. شپشک قرمز مرکبات بسیار شبیه به شپشک زرد مرکبات است. این شپشک از نظري ظاهري به رنگ قرمز است و از تمام قسمتهاي گیاه میزبان تغذیه میکند در حالیکه سپردار زرد مرکبات، زردرنگ بوده و برگها و میوه درختان را ترجیح می دهد. شباهت این دو گونه از نظر میکروسکوپی بسیار زیاد است.

شپشک سپردار زرد مرکبات (Aonidiella aurantii)

شپشک زرد مرکبات بومی مناطق گرمسیري آسیا است و سپس به مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دنیا گسترش یافته است و روي انواع درختان مرکبات در تمام مناطق جغرافیایی مدیترانه اي و تمام مناطق مرکبات خیز دنیا پراکنش دارد. شپشک زرد مرکبات از روي حدود 26 جنس متعلق به 42 خانواده گیاهی گزارش شده است. میزبان هاي اصلی آن گونه هاي مختلف مرکبات هستند و در ایران فقط از روي مرکبات گزارش شده است.
شپشک سپردار زرد مرکبات دو جنسی و زنده زا است. عمدتا برگها و میوه ها را مورد حمله قرار می دهد و به بندرت روي تنه درختان مشاهده می گردد. طبق مشاهدات این آفت سالانه 2 نسل کامل و یک نسل ناقص دارد. سپر حشره ماده گرد، پهن، نیمه شفاف، به رنگ لیمویی زرد تا زرد- قهوهاي، به طوریکه بدن زرد حشره از روي سپر قابل شناسایی است. پوسته پورگی مرکزي یا نیمه مرکزي است و بندرت روي شاخه و ساقه مشاهده می شود.

مبارزه

شپشک سپردار زرد مرکبات پلی فاژ و آفت مهم در مناطق کشت مرکبات نظیر کالیفرنیا، ژاپن، هند، ایران و استرالیا است. از دشمنان طبیعی این آفت میتوان به دو زنبور پارازیتوئید Aphytis chrysomphali Mercet و Prospaltella sp. و قارچ پارازیت Fusarium juruanum Hena اشاره کرد. گزارش شده که این دشمنان طبیعی می توانند از عوامل محدود کننده ی جمعیت شپشک زرد مرکبات باشند. برای مبارزه میتوان از روغن ولک (1-5/1 درصد) نیز استفاده کرد. همچنین در زمان اوج جمعیت حشره ترکیب روغن ولک 1 درصد با حشره کش کلرپیریفوس Ec 40.8% (دورسبان) قابل استفاده است. هرس کردن شاخه های آلوده، جمع آوری میوه های آلوده و انهدام آنها و کاشت درختان با فواصل مناسب (برقراری جریان هوا و تهویه مناسب) میتواند در کنترل و پیشگیری آفت موثر باشد.

خانواده شپشکهای آرد آلود (Pseudococcidae)

دومین خانواده از نظر تعداد گونه در خانواده شپشکهای گیاهی هستند. تاکنون 269 جنس از شپشکهاي آردآلود گزارش شده اند. شپشکهاي آردآلود همانطور که از اسمشان مشخص است داراي ترشحات مومی پودري هستند که سطح بدن را در مراحل پورگی و حشره ماده بالغ می پوشاند. این ترشحات به صورت رشته هاي کناري و انتهایی هم ظاهر میشوند که بلند و کوتاه بودن و همچنین شکل آنها، در تعداد کمی از گونه ها نقش شناسایی دارد. بسیاري از شپشکهاي آردآلود تشکیل کیسه تخم را می دهند که حشرات ماده بالغ تخم هاي خود درون آن میگذارند. اما تعدادي هم زنده زا هستند. حشره نر کوچک، بدون قطعات دهانی، بالدار ولی گاهی بدون بال هم مشاهده شده است.
شپشکهاي آردآلود روي تمام قسمتهاي گیاه میزبان مشاهده می شوند. تعداد کمی ناقل ویروس هستند و تعدادي نیز از آفات اقتصادي مهم محسوب می شوند. از شپشکهاي آردآلودي که در ایران جزء آفات مهم مرکبات هستند میتوان به شپشک آردآلود مرکبات و شپشک آرد آلود جنوب اشاره کرد. شپشکهاي آردآلود به گیاهان بسیاري خسارت وارد می کنند. بسیاري از آنها آفات همه جایی و همچنین گونه های بسیار خوار هستند.

شپشک آرد آلود مرکبات (Planococcus citri)

این شپشک در مناطق زیادی از دنیا گسترش داشته و در ایران در استانهاي فارس، گیلان، گلستان، خوزستان، مرکزي، مازندران و تهران گزارش شده است. شپشک آردآلود مرکبات آفتی پلی فاژ بوده و از روي 191 جنس و 83 خانواده گیاهی گزارش شده است و مرکبات از میزبان هاي ترجیحی آن است.
شپشک آردآلود مرکبات از طریق جنسی تولیدمثل می نماید و تخم گذار است و حشره ماده بالغ تخم ها را در کیسه تخم عقب بدن می گذارد. این آفت در شرایط مازندران 3 تا 4 نسلی است و زمستان گذرانی آن به شکل تخم، پوره هاي سن 2 و 3 و همچنین ماده کامل گزارش شده است. کوتاهترین و طولانی ترین یک دوره نسل شپشک بسته به درجه حرارت و رطوبت محیط، بین 38 تا 50 روز می باشد. اوج جمعیت شپشک در مرداد و شهریور ماه است و اوج جمعیت دشمنان طبیعی هماهنگ با اوج جمعیت شپشک می باشد.

مبارزه

شپشک آردآلود مرکبات یکی از مهمترین آفات گیاهی است که نه تنها به بسیاري از گیاهان زراعی، درختان در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر خسارت وارد می کند بلکه خسارت آن در مناطق معتدل به گیاهان زینتی در گلخانه ها نیز مطرح است. از دشمنان طبیعی این آفت در ایران میتوان به کنه های بالغ Allothorombium pulvinus Ewing از خانواده Trombidiidae در شمال ایران اشاره کرد که عامل کنترل کننده مهمی محسوب می شود. همچنین حشرات نر تریپس Franklin Aleurodothrips fasciapennis از خانواده Aleurodothripini در استان زنجان گزارش شده است. در استان فارس نیز مگس شکارچی Dicrodiplosis manihoti از خانواده Pteromalidae گزارش شده است.
استفاده از فشار آب و باد بر روی ساقه های قوی می تواند جمعیت حشرات را کاهش دهد. شستشوی مرتب گیاه با صابون محلول پاشی، برای جلوگیری از آلودگی مجدد گیاه مناسب است. استفاده از تله چسب برای به دام انداختن حشرات نر یکی دیگر از راههای مبارزه است. برای از بین بردن حشرات بالغ و تخم ها میتوان از سم پاشی (20 لیتر روغن ولک همراه با 2 لیتر اتیون در هزار لیتر آب) استفاده کرد. بررسی ها نشان داده شپک آرد آلود به شدت تحت تاثیر درجه حرارت است. هر دو جنس ماده و نر به طور موفقیت آمیزي می-توانند در درجه حرارت 15 تا 32 درجه رشد نمایند. تمام سنین پورگی در درجه حرارتهاي 10تا 12و همچنین 37 از بین میروند. بیشترین طول عمر ماده و نرها در درجه حرارتهاي 18 تا 25 درجه و کوتاهترین و بلندترین دوره تخم گذاري در حرارتهاي 18 تا 32درجه انجام می شود.

شپشک آرد آلود ساحلی مرکبات (Nipaecoccus viridis)

شپشک آردآلود جنوب با گسترش وسیع جغرافیایی در کشورهاي آفریقایی و آسیایی و همچنین بسیاري از مناطق گرمسیري انتشار دارد و از کشورهاي همسایه ایران میتوان از عربستان و عمان اشاره کرد. همچنین این شپشک را در استان هاي فارس، هرمزگان، خوزستان، بوشهر و سیستان و بلوچستان گزارش کرده اند.
حشره ماده کامل حدود 4 میلیمتر طول و 3 میلیمتر عرض، به رنگ سیاه، بنفش تا سبز آبی با مومهاي ترشحی سفید یا زرد صورتی مشاهده می شود. حشرات ماده بالغ کیسه تخم ترشح می کنند. در جمعیت هاي بالا، ترشحات مومی لایه ضخیمی را تشکیل می دهند که حشرات ماده از نظرها پنهان می مانند. بدن حشره ماده به شکل بیضی تا بیضی عریض است. شاخکها هرکدام معمولا 7مفصل دارند. پاها رشد کرده و روزنه هاي شفاف در ناحیه جلویی و عقبی پیشران و ناحیه عقبی ساق پاهاي عقبی واقع شده اند. شپشک آردآلود جنوب در شرایط اهواز روي مرکبات تا 8 نسل تولید میکند و تداخل نسلهاي متوالی بصورت گسترده اي به وقوع میپیوندد. زمستان گذرانی این شپشک به صورت تخم، سنین مختلف پوره گی و حشرات بالغ صورت می گیرد.
این شپشک آفت مهم اقتصادي در بسیاري از مناطق گرمسیري و نیمه گرمسیري محسوب می شود. شپشک از تمام قسمتهاي گیاه همچون ساقه، شاخه، جوانه ها، میوه و ریشه درختان میزبان تغذیه می کند. که در نتیجه باعث توقف رشد گیاه، ریزش شکوفه ها و میوه ها و زرد شدن برگها خواهد شد. شپشک فوق از آفات مهم در منطقه شیراز است که به درختان نارنج، خرزهره و توت خسارت میزند.

مبارزه

حدود 36 جنس متعلق به 13 خانواده به عنوان دشمنان طبیعی شپشک آردآلود مرکبات تا کنون گزارش شده است. در ایران استفاده از کفش دوزک Cryptolaemus montrouzieri Mulsant و دو گونه کفش دوزک Hyperaspis polita Weise و Scymnus includes Kirsch در مبارزه علیه شپشک آردالود جنوب نشان داده که هر سه کفشدوزك در صورت رهاسازي به موقع و به تعداد کافی می توانند جمعیت آفت را بصورت مطلوبی کنترل کنند. همچنین لارو مگس Dicrodiplosis manihoti Harris از خانواده Cecidomyiidae شکارچی کیسه تخم شپشک آردآلود مرکبات و زنبور پارازیتوئید Pseudotorymus stachidis از خانواده Torymidae در شهرستان جهرم گزارش شده اند.

خانواده شپشکهای نرم تن (Coccidae)

شپشکهای نرم تن یا soft scale سومین خانواده از نظر تعداد گونه در بالاخانواده شپشکهاي گیاهی هستند و تا کنون 170 جنس از این گونه در دنیا گزارش شده است. بسیاري از آنها در دوره بلوغ بشدت سخت و اسکلروتیزه می شوند. تعدادي در انتهاي بدن کیسه تخم ترشح می کنند که گاهی بلندتر از طول بدن هستند. گونه ها ممکن است تخم گذار، تخم زنده زا و یا زنده زا باشند. حشرات ماده جوان اکثرا بیضی و مسطح هستند. شپشکهایی که روي گیاهان علفی و یا سایر تک لپه ها فعالیت دارند تمایل به باریک شدن دارند. تعدادي بیضی پهن اما اکثرا کروي شکل هستند.

شپشک نرم تن مرکبات (Coccus hesperidum Linnaeus)

شپشک نرمتن از کشورهاي منطقه مدیترانه ، افریقا، آسیا، استرالیا، اروپا و آمریکاي جنوبی گزارش شده است. در ایران در استانهاي البرز، اصفهان، فارس، گیلان، گلستان، خوزستان، مرکزي، مازندران، سیستان و بلوچستان و تهران مشاهده شده است. بدن حشره ماده کشیده تا بیضی عریض و طول آن از 3 تا 5 میلیمتر متفاوت است. شکل شپشک بسته به شکل برگ یا ساقه اي که از آن تغذیه میکند متغیر است. بطور معمول این حشره مسطح یا کمی محدب است و رنگ بدن از سبز تا قهوه اي با لکه هاي قهوه اي تیره پوشیده شده است. شپشک نرم تن از روي طیف وسیعی از گیاهان میزبان از جمله مرکبات مشاهده شده است. این شپشک معمولا روي برگها و ساقه هاي گیاه میزبان فعالیت دارد.
شپشک نرمتن قهوه اي در شرایط آب و هوایی گرم و در گلخانه ها در تمام سال فعال است. حشرات ماده بیشتر به شکل بکرزایی و زنده زا هستند. همچنین تولید مثل جنسی نیز در آنها وجود دارد. زمستان را در شرایط طبیعی به صورت پوره سن دوم و حشرات کامل ماده نابالغ می گذرانند. شپشک نرم تن مرکبات در هواي آزاد و شرایط شمال ایران بین 2 و 4 نسل در سال می باشد ولی در گلخانه ها تولید مثل این حشره دائمی است و تقریبا قطع نمی شود.
شپشک نرمتن قهوه اي مانند هر شپشک دیگر از شیره گیاهی تغذیه میکند و معمولا روي برگ، ساقه و شاخه هاي سبز گیاه مشاهده میشود. حمله این آفت همراه با بیماري دوده یا فوماژین است و برگهاي درختان در اثر عسلک چسبناکی که شپشکها از خود ترشح میکنند چسبنده و خشک میشوند که در نتیجه فتوسنتز گیاه کاهش و تنفس گیاه مختل و پروسه فیزیولوژي گیاه کاهش می یابد. عسلک باعث جذب مورچه ها میشود که از عسلک تغذیه کرده و نقش حفاظت شپشکها از دشمنان طبیعی را نیز دارند.

مبارزه

شپشک نرمتن در ایران به شدت پارازیته میشود. یکی از پارازیتوئید هاي فعال آن در ایران گونه Coccaphagus lycimnia Wki است که به خصوص در نقاطی که رطوبت جوي زیاد است تلفات سنگین به شپشک وارد می آورد. در صورت افزایش جمعیت میتوان از روغن حشره کش نظیر ولک به غلظت 1تا 5/1 درصد، پس از برداشت محصول برای محلول پاشی درختان استفاده کرد. تعیین زمان دقیق روغن پاشی که مصادف با ظهور حداکثر جمعیت پوره های سن یک در ابتدای فصل می باشد، نیازمند انجام بررسی های دقیق بیولوژیک حشره است.

در کنترل شیمیایی باید مراقب بود که آسیبی به دشمنان طبیعی وارد نشود. تعیین زمان بحرانی و مخلوط کردن سم با روغن از اهمیت بالایی برخوردار است و باید زمانی انتخاب شود که باعث گیاه سوزی نشود و اگر رطوبت کمتر از 30 درصد باشد، نباید از روغن ها استفاده کرد. حشره کشهای رایج برای این آفت آلدیکارب، کارباریل، ایمیداکلوپراید، اتیون و کلروپیریفوس است.

شپش بالشتک دار مرکبات (Pulvinaria floccifera)

این شپشک در تمام مناطق جغرافیایی جهان و همچنین در ایران در استان هاي گیلان و مازندران مشاهده شده است. شپشک بالشک دراز مرکبات از روي طیف وسیعی از گیاهان میزبان از جمله مرکبات گزارش شده است. خسارت آن روي درختان مرکبات و چاي بدفعات گزارش شده است. از لحاظ شکل شناسی حشره ماده بالغ بیضی یا بیضی کشیده، کمی محدب و به رنگ قهوه اي تیره است.کیسه تخم نیز کشیده، به صورت مستقیم تا خمیده به رنگ سفید است و اندازه ای دو برابر طول بدن ماده دارد.
شپشک ترجیحا زیر برگها فعالیت دارد و در شرایط غرب مازندران داراي یک نسل در سال و زمستان گذرانی آن به شکل ماده کامل است. ماده هاي زمستان گذران در اواسط اردیبهشت تا تیرماه مشاهده می شوند و در بهار از ساقه به سمت برگها حرکت می کنند جایی که کیسه تخم ترشح می شود. شروع زمستان گذرانی آن از مهرماه تا آبان می باشد. شپشک بالشک دراز مرکبات یکی از مهمترین آفات مرکبات در ایران و جهان محسوب می شود. این حشره تمام قسمتهاي گیاه، برگ، شاخه، تنه، طوقه و ریشه را مورد حمله قرار می دهد. در خسارتهاي سنگین، منجر به ریزش برگها و خشکیدگی شاخه ها شده، ولی باعث مرگ گیاه نمی شود.

مبارزه

از بین کفشدوزكهاي شکارچی این شپشک گونه های C. montrouzieri و C. bipustulatus از تمام مراحل رشد شپشک تغذیه می کنند. همچنین پارازیت قارچیlecani Zimm Cephalosporium کنترل خوبی روی این آفت دارد. لارو بالتوری سبز نیز یکی از شکارگرهای پوره های بالشتک است. پیشنهاد می گردد در کنترل شیمیایی آفت در هفته اول تیر ماه و هفته آخر شهریور ماه صورت پذیرد. در صورت آلودگی شدید روغن پاشی زمستانه درختان پس از هرس در اسفند ماه توصیه می گردد. از آنجا که زمستان گذرانی آفت به صورت پورههای سن دو در سطح زیرین برگها می باشد بنابراین پوشش کامل درخت با محلول سم باید مد نظر قرار گیرد.

نویسنده: خانم دکتر مرجان سعیدی نژاد

مقالات مرتبط