معرفی و مبارزه با شته روسی گندم - کنترل بیولوژیکی و شیمیایی

شته روسی گندم Russian wheat aphid (Diuraphis noxia)

فرم زندگی: حشره
منبع: آسیای مرکزی و جنوب روسیه
توزیع: آسیا، خاورمیانه، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، اروپا، بخشی از استرالیا
ویژگی‌ها: سبز روشن، شته‌ی دوکی‌شکل طویل، بالغین تا 2 میلی‌متر با دو دُم متمایز
خط سیر: حرکت روی گیاهان و تجهیزات آلوده، حرکت به‌وسیله‌ی باد

گیاهان در معرض خطر: محصولات غلات، عمدتاً گندم و جو

شته روسی گندم روی محصولات غلات تأثیر زیادی دارد. اگرچه در هنگام تغذیه روی برگ‌ها و گل‌های گندم و جو تأثیر می‌گذارد، تأثیر اصلی آن به‌وسیله سمی است که به گیاه تزریق می‌کند. این سم منجر به زرد شدن گیاه، عقب‌ماندگی رشد و از دست دادن قدرت می‌شود. این حشره یک آفت کوچک برای جو، چاودار، سورگوم و چاودم می‌باشد و می‌تواند ناقل ویروس کوتوله جو زرد، ویروس موزاییک برم و ویروس موزاییک نواری جو باشد.

چرخه زندگی شته روسی گندم 

شته روسی گندم دو نوع چرخه زندگی دارد: فرم holocyclic  که به تولیدمثل جنسی اشاره دارد و اجازه می‌دهد شته در حالت تخم، زمستان گذرانی کند و فرم anholocyclic  (بکرزا) که به چرخه حیات مبتنی بر تولیدمثل غیرجنسی اشاره دارد. فرم anholocyclic  ، بالغ‌هایی را تولید می‌کند که زمستان گذرانی می‌کنند و باید در طول زمستان به تغذیه ادامه دهند. تمامی جمعیت مهاجم شته روسی گندم در خارج از محدوده طبیعی آن، چرخه عمر anholocyclic  را تشکیل می‌دهند و بکرزا هستند (تکثیر بی‌نیاز از جفت). درنتیجه، در بسیاری از کشورها شته‌ها ازنظر ژنتیکی یکسان هستند.

شکل ظاهری شته روسی گندم

شته روسی گندم، یک حشره کوچک سبزرنگ است که دارای یک بدن دوکی‌شکل به طول حدود 2 میلی‌متر است. این حشره دارای کورنیکول های کوتاه و گرد است که برای انتشار فرومون یا ترشحات دفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. پاها و شاخک‌های شته روسی گندم کوتاه‌تر از سایر شته‌ها است. برخلاف سایر گونه‌های شته، دارای بدن فوق‌العاده‌ای است، به این معنی که ظاهر دُم دوقلو دارد. بدن شته روسی گندم معمولاً با موم پودری پوشیده شده است.

رفتار، رژیم غذایی و عادات شته روسی گندم

شته روسی گندم را می‌توان در تمام طول سال بر روی گیاهان یا زیر برگ‌های کوچک مشاهده کرد. گیاهان میزبان آن‌ها گیاهان طبیعی شامل گندم، جو و چاودار هستند. این شته به آب‌وهوای سرد مقاوم است و قادر به زنده ماندن در دماهای پایین هوا می‌باشد. شته روسی گندم همچنین قادر به زنده ماندن در بسیاری از زیستگاه‌های دیگر به دلیل توانایی مقاومت در برابر طیف گسترده‌ای از درجه حرارت‌هاست. شته روسی گندم ترجیح می‌دهند در مناطق خشک زمینی مانند دشت بی درخت (ساوانا) و علفزارها زندگی کند.
این حشرات بومی جنوب روسیه، آسیای مرکزی و خاورمیانه هستند. آن‌ها در اوایل دهه 1900 به کشورهای دیگر گسترش یافتند و اکنون می‌توان در هر قارهای به‌جز استرالیا و قطب جنوب آن‌ها را مشاهده کرد. شته روسی گندم اخیراً به کانادا و ایالات‌متحده حمله کرده است. در حال حاضر همه استان‌های شمال و غرب تگزاس در معرض شته روسی گندم قرار دارند.

تولیدمثل شته روسی گندم

همان‌طور که گفته شد، شته روسی گندم می‌تواند به‌صورت جنسی و غیرجنسی تولیدمثل کند. ازآنجایی‌که اکثر جمعیت آمریکای شمالی فقط شامل ماده‌هاست، بسیاری از شته‌ها در هر زمان و در طول زندگی خود به هم وابسته نیستند. در پاییز بسیاری از جمعیت شته روسی گندم آمریکای شمالی، فاقد جفت هستند. در طول تولیدمثل، ماده‌ها تخم نمی‌گذارند. در طی 60 تا 80 روز، شته‌ها فرزندانی که ازنظر ژنتیکی یکسان هستند را متولد می‌کنند. ازآنجایی‌که هیچ‌گونه شته نری در آمریکای شمالی وجود ندارد، شته‌های ماده به تکثیر غیرجنسی برای تولیدمثل متکی هستند.
شته روسی گندم به‌طورکلی طی 9 تا 55 روز به بلوغ رسیده و شروع به تولیدمثل می‌کند. دما برای شروع تولیدمثل، تعیین‌کننده است. چرخه تولیدمثل معمولاً در دماهای 15 تا 21 درجه سانتی‌گراد تکمیل می‌شود. هر دمای کمتر از 4 درجه سلسیوس، تولیدمثل را کاملاً متوقف خواهد کرد. در دمای مناسب، شته می‌تواند یک یا دو شفیره به ازای هر روز در یک ماه تولید کند. به‌هرحال، ماده‌ها می‌توانند تا چهار شفیره در یک روز تولید کنند.

علائم شته روسی گندم

شته روسی گندم را می‌توان در برگ‌های جوان گندم مشاهده کرد. زمانی که از برگ‌ها تغذیه می‌کنند، از بازشدن پیچش برگ جلوگیری می‌کنند؛ زیرا سم را به بافت گیاه تزریق می‌کنند. سموم باعث می‌شود که برگ پیچ‌خورده و به شکل رگه‌های سفید، بنفش یا زرد ایجاد شود. گیاهان به‌شدت آلوده به زمین افتاده یا ناتوان به نظر می‌رسند. سر دانه گندم ممکن است سفید شود. برخی از این علائم می‌تواند به علت بیماری‌ها و اختلالات دیگری مانند آسیب ویروسی، علف‌کش یا کمبود مواد مغذی باشد. بااین‌وجود، اگر این علائم دیده شود، مهم است که گیاهان را برای شته‌ها مورد بررسی قرار دهید.

کنترل بیولوژیکی شته روسی گندم

تحقیقات Hopper و همکاران روی کنترل بیولوژیکی مبتنی بر وضعیت غیرآفتی D. noxia در اوراسیا (منطقه منشأ آن) است. ممکن است دشمنان طبیعی در آن منطقه فراوانی شته‌ها را محدود کنند، بنابراین مانع از آلودگی به آفت می‌شود. بر اساس انتخاب دشمنان طبیعی D. noxia در اوراسیا، مقاله‌ای به بررسی مشخصات میزبان گونه‌های مختلف انگل از جنس Aphelinus پرداخته است. 
یک استراتژی مدیریتی مناسب اتخاذ کنید که در صورت امکان حشرات مفید را تشویق می‌کند. شته روسی گندم توسط طیف وسیعی از دشمنان طبیعی در سایر نقاط جهان موردحمله قرار می‌گیرد، که بسیاری از آن‌ها به شته‌های دیگر نیز حمله می‌کنند. از بین آن‌ها، گروه هایی که معمولاً در استرالیا وجود دارند عبارت‌اند از: زنبورهای ریز پارازیتوئید، Aphidius colemani، A. ervi، Diaeretiella rapae  و شکارچیان عمومی از جمله سوسک‌های پینه‌دوز (به‌عنوان‌مثال Coccinella spp., Hippodamia spp.)، توربال ها (Chrysopa spp.)، ساس دامسل (Nabis sp.)، مگس‌های گلزار (Syrphus spp.) و همچنین قارچ‌های اندوموپاتوژنیک  (حشره‌خوار). استفاده از تله ها و کارت های زرد نیز در کنارل بیولوژیکی این آفات موثر است.

کنترل شیمیایی شته روسی گندم

آفت‌کش فسفات پتاسیم به‌عنوان یک القاکننده مقاومت در گیاه گندم علیه D. noxia موردمطالعه قرارگرفته است. این ماده شیمیایی به‌عنوان یک روش برای مقابله با جمعیت شته‌ها که بر مقاومت ژنتیکی گندم غلبه می‌کنند، در نظر گرفته می‌شود. درمان با فسفات پتاسیم چه سویه‌های مقاوم و چه غیر مقاوم در برابر آن، جمعیت شته‌هایی که روی گیاه تغذیه می‌کنند را کاهش می‌دهد. 
با توجه به عادات تغذیه‌ای شته روسی گندم، پوشش کامل و استفاده از حشره‌کش با فعالیت فومیگان یا سیستمیک ضروری است. استفاده از محصولات حاوی 500 گرم لیتر کلرپیریفوس و 500 گرم / کیلوگرم پرییمیکارب برای کنترل شته روسی گندم مفید است. توصیه می‌شود از حجم آب بالا (حداقل 100 لیتر در هکتار)، یک سورفاکتانت غیر یونی و یک فشار نازل که قطرات متوسط  تولید می‌کند (به‌عنوان‌مثال 2.5-3.0 فشار بار برای نازل‌های فن صاف) استفاده شود.

منابع

http://www.agriculture.gov.au/pests-diseases-weeds/plant/russian-wheat-aphid#secure-any-suspect-specimens
https://www.cabi.org/isc/datasheet/9887
https://www.orkin.com/flies/russian-wheat-aphid/
https://en.wikipedia.org/wiki/Russian_wheat_aphid#Biological_control
https://grdc.com.au/resources-and-publications/grdc-update-papers/tab-content/grdc-update-papers/2016/08/working-with-natural-enemies-and-living-with-russian-wheat-aphid
http://www.faculty.ucr.edu/~legneref/biotact/ch-97.htm