به چه طریقی می توان ماندگاری پس از برداشت محصولات کشاورزی را افزایش داد؟

به چه طریقی می توان ماندگاری پس از برداشت محصولات کشاورزی را افزایش داد؟

افزایش ماندگاری پس از برداشت محصولات باغی و گلخانه ای، یکی از مواردیست که کشاورزان و باغداران با آن مواجه می شوند. با توجه با کم بودن طول عمر این محصولات به دلایل مختلف، ارائه راهکارهای عملی مناسب، میتواند به طور قابل توجهی از ضایعات بخش کشاورزی بکاهد. در این مبحث به عواملی پرداخته خواهد شد که باعث کاهش طول عمر محصولات شده و بازارپسندی را در مدت زمان کمی کاهش می دهند.
 

عوامل ایجاد کننده فساد پس از برداشت عبارتند از:

1-    عدم مدیریت تغذیه
2-    عدم برداشت مناسب
3-    زمان برداشت نامناسب
4-    آسیب های مکانیکی
5-    آسیب های فیزیولوژیکی
6-    آسیب های محیطی
7-    عوامل میکروبی
8-    عوامل بیولوژیکی
9-    ....


کیفیت محصول صرفا تا زمانی افزایش می یابد که محصول برداشت نشده است. یا به بیانی دیگر پس از برداشت فقط می توان کیفیت محصولات را حفظ کرد.

انتخاب رقم مناسب پایه و اساس کیفیت را تشکیل می دهد. استفاده از بذور اصلاح شده و استاندارد و نهال های شناسنامه دار از مراکز معتبر می تواند با افزایش کیفیت، ماندگاری پس از برداشت را نیز افزایش دهد.

تحقیقات نشان داده است استفاده از کود مناسب در تغذیه می تواند باعث افزایش کیفیت شود. در حالی که مصرف بیش از حد هر نوع کودی می تواند تاثیر عکس بر کیفیت و ماندگاری پس از برداشت داشته باشد. به عنوان مثال مصرف پتاسیم رنگ میوه گوجه فرنگی را بهبود بخشیده و باعث افزایش میزان اسیدیته میوه می شود. مصرف کلسیم باعث افزایش مقاومت گیاه به بیماری ها می شود و در نتیجه کیفیت را افزایش می دهد.

دمای بالا هنگام برداشت، آسیبی مکانیکی به محصول، آلوده بودن محصول با بیماری ها و عوامل میکروبی و قارچی، روند فساد محصول را تسریع می کند. از بین رفتن آب یا تعرق میوه و سبزیجات، باعث از بین رفتن وزن، چروکیدگی و پژمردگی، از بین رفتن ارزش تغذیه ای و نرمی بافت محصولات می گردد.

آسیب های مکانیکی از زمان برداشت تا حمل و نقل و رسیدن به دست مصرف کننده، می تواند وارد شود. چیدن در زمان و با ابزار نامناسب، پرکردن ظروف بسته بندی، فروش به صورت فله و حمل با وسایل غیر استاندارد، ازعوامل گسترش دهنده این آسیب می باشد.
ضایعات حاصل از فساد میکروبی و بیولوژیکی در پی فعالیت باکتری ها، قارچ ها، مخمرها، ویروس ها، آفات و جوندگان است. که با کنترل به موقع و صحیح می توان از آن جلوگیری کرد.
 

راه های جلوگیری از ضایعات

1.    استفاده از سرما پس از برداشت محصول
2.    بسته بندی مناسب
3.    بسته بندی غیر فعال یا اتمسفر اصلاح شده
4.    بسته بندی فعال (استفاده از فیلم، اسانس گیاهان مختلف و...)
5.    استفاده از مواد طبیعی و شیمیایی
6.    استفاده از جاذب های رطوبتی


با کاهش سریع دمای محصول برداشت شده می توان از افزایش تنفس و در نتیجه به کاهش ضایعات کمک کند. سرد کردن می تواند در باغ یا گلخانه انجام شود که با توجه به نوع محصول از روش های غوطه وری در آب سرد، در معرض هوای سرد قرار دادن، هوای سرد فشرده، سرد کردن با یخ و سرد کردن به کمک خلاء میتوان استفاده کرد.

منظور از اتمسفر اصلاح شده به معنای تغییر و اصلاح ترکیب بندی گازهای داخل بسته بندی مواد غذایی برای افزایش عمر مفید آنهاست.

استفاده از پوشش های خوراکی میتواند به مقدار قابل توجهی بار میکروبی را کاهش داده و از تنفش بیش از حد محصول بکاهد. این پوشش ها تغییری در شکل ظاهری، رنگ محصول و طعم آن ایجاد نکرده و سبب ماندگاری پس از برداشت محصول می شود.

استفاده از املاح کلسیم با تقویت دیواره سلولی گیاه و کاهش سنتز اتیلن باعث افزایش ماندگاری محصول می شود.