مهمترین دلایل ریزش گل خیار را بشناسیم.

خیار با نام علمی Cucumis sativus متعلق به خانواده کدوئیان می باشد. این گیاه علفی و یکساله بومی آسیا و آفریقا بوده و گل های نر و ماده به صورت جدا بر روی یک پایه قرار دارند. خانواده کدوئیان با داشتن ارقام بسیار زیادی از جمله کدو، هندوانه، طالبی و ... از دیرباز مورد استفاده انسان ها قرار گرفته است.

ریزش گل خیار علاوه بر ژنتیک، متاثر از عوامل محیطی، شدت تابش و تغذیه نیز می باشد. بدین ترتیب که تعداد گل های نر با روزهای بلند، شدت تابش زیاد و دمای زیاد هوا، افزایش می یابد. بر خلاف آن در روزهای کوتاه، شدت تابش کم و دمای پایین  افزایش گل های ماده در خیار را شاهد خواهیم بود.



 گل های نر در بوته خیار به صورت گروهی و زودتر از گل ماده ظاهر می شوند. گل های نر خیار با دم گل ظریف تر و تعداد بالا قابل شناسایی هستند در صورتی که گل های ماده خیار ایجاد شده با داشتن دمگل درشت تر و قرار گرفتن به صورت انفرادی در بوته مشخص می شوند. به صورت طبیعی ریزش گل های نر پس از گرده افشانی در بوته خیار اتفاق می افتد. گل های ماده در صورت داشتن شرایط مناسب رشدی و تغذیه کامل به شرط گرده افشانی بر روی بوته می مانند و تولید محصول می نمایند. 

گل های ماده در بوته خیار با گرده افشانی حشرات بارور می شوند. در صورت عدم باروری موفق یا عدم شرایط تغذیه و رشدی مناسب بوته خیار این گل ها شروع به ریزش می کنند. ریزش گل های نر طبیعی است ولی ریزش گل های ماده می تواند کشاورزان را نگران کند. 

ریزش گل خیار می تواند دارای عوامل متعددی باشد. که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-    ریزش گل های بارور نشده
عدم تلقیح به موقع و مناسب می تواند باعث ریزش گل های ماده شود. گل های نر خیار قبل از گل های ماده شروع به رشد کرده و بر روی بوته ظاهر می شوند. با ظهور گل های ماده، گرده افشانی توسط حشرات آغاز می شود. با وجود زنبور گرده افشان و دیگر حشراتی که در این کار نقش دارند می توان انتظار باروری مطلوب داشت. در هر شرایطی که هر کدام از این زنجیره قطع شود باروری اتفاق نمی افتد. نتیجه آن ریزش گل خیار خواهد بود. 



با اصلاح نژادی که به مرور زمان بر روی بوته های خیار انجام شده ارقامی پارتنوکارپ به بازار معرفی شدند. این ارقام می توانند در صورت نبود گرده نر رشد کرده و محصول تولید کنند. در صورت استفاده از این ارقام باید توجه داشت که از انتقال گرده خیارهای باغ های مجاور جلوگیری شود. در صورت گرده افشانی این ارقام خیارهای کوزه ای شکل و نامتناسب تولید می شود که بازار پسندی پایینی دارند.

2-    پوسیدگی ریشه بوته خیار
زمانی که ریشه گیاه دچار پوسیدگی می شود روند انتقال مواد غذایی به گیاه مختل شده و رشد و نمو کاهش می یابد. یکی از ابتدایی ترین واکنش های خیار به پوسیدگی ریشه ریزش گل های خیار است. باید بدانیم که گیاه در زمان باروری و میوه دهی به تغذیه کامل نیاز دارد و بیش بود و کمبود هر عنصری می تواند باعث ریزش گل شود. حال اگر فرض کنیم مواد غذایی کاملا برنامه ریزی شده و طبق استاندارد و آزمون خاک در اختیار گیاه قرار داشته باشد ولی ریشه نتواند این مواد را دریافت کند ریزش گل خیار اتفاق می افتد. 

پوسیدگی ریشه بوته خیار چه زمانی اتفاق می افتد؟ 
یکی از دلایل پوسیدگی ریشه بیماری قارچی است که باعث مرگ گیاهچه در مرحله نشاء و پوسیدگی طوقه و ریشه در خیارهای بالغ می شود. بیماری پوسیدگی ریشه زمانی اتفاق می افتد که مدیریت زراعی مناسبی انجام نشده، خاک آلوده باشد، رطوبت بالا و دما مناسب نباشد یا از خزانه و مکان دیگر همراه با آب آبیاری به گیاه برسد. در هر صورت با ظهور این مشکل ریزش گل خیار را شاهد خواهیم بود. برای جلوگیری از این مشکل می توان از آب آبیاری مناسب عاری از عامل بیماری زا یا آبیاری تحت فشار استفاده کرد. در روش آبیاری جوی و پشته بهتر است بوته ها در قسمت بالای پشته قرار گیرند تا در صورت وجود قارچ های عامل بیماری با طوقه گیاه در تماس نباشند. در روش شیمیایی می توان از قارچ کش ها استفاده کرد. 
برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله درمان پوسیدگی ریشه گیاهان را مطالعه فرمایید.

3-    نقش شرایط محیطی در ریزش گل خیار
گیاهان در شرایط محیطی و خاکی مناسب رشد کرده بارور شده و به محصول نهایی می رسند. در این بین اگر هر یک از شرایط رشدی مانند شوری آب و خاک، PH آب و خاک، شرایط دمای روز و شب، مقدار تابش نور خورشید و ... مناسب نباشد به گیاه تنش وارد شده و ریزش گل خیار و کاهش کمیت و کیفیت محصول را در پی خواهد داشت. 

الف) شوری آب و خاک 
یکی از دلایل اصلی که ریشه گیاهان نمی تواند مواد غذایی جذب نماید شوری خاک است. افزایش EC خاک و آب باعث عدم کارایی ریشه می شود و یکی از عوامل غیر مستقیم در ریزش گل های خیار است. در نبود مواد غذایی بوته خیار ضعیف شده و گل ها شروع به ریزش می کنند و از کمیت محصول کاسته می شود. بهترین کار در این شرایط اصلاح EC خاک می باشد. هر چه مقدار EC کمتر باشد کیفیت آب و خاک از لحاظ شوری بهتر است ولی اکثر گیاهان EC تا سطح 3 دسی زیمنس را می توانند تحمل کنند. 

ب) PH آب و خاک
هر گیاهی در PH مناسب می تواند مواد غذایی لازم را جذب و به رشد خود ادامه دهد. در صورت بالا یا پایینتر بودن PH از سطح استاندارد جذب مواد غذایی و آب به درون گیاه مختل شده و عوارضی چون ریزش گل خیار را در پی خواهد داشت. با تنظیم کننده های PH می توان مقدار پی اچ را تنظیم و به بهبود شرایط رشد کمک کرد. PH مناسب خاک برای خیار در بازه 5 الی 7.5 می باشد. 



ج) دمای مناسب رشد و گلدهی خیار
خیار گیاهی حساس به سرماست و حداقل دمای مناسب برای جوانه زنی خیار 12 درجه می باشد. در زمان رشد و نمو بوته خیار دما نباید به زیر 10 درجه سانتی گراد برسد. بهترین دما برای رشد خیار در بازه بین 20 الی 25 درجه می باشد. بیشترین تولید محصول خیار در دمای شبانه 20 درجه و دمای روزانه بین 25 الی 28 درجه سانتی گراد بدست می آید. بیشترین ریزش گل خیار در دمای بالای 35 درجه و پایینتر از 10 درجه اتفاق می افتد. 
هر گونه تنش دمایی و اختلاف زیاد دمای شب و روز می تواند باعث ریزش گل های خیار شود. 

د) تابش نور خورشید
مقدار تابش مناسب می تواند به تقویت بوته خیار از طریق افزایش فتوسنتز کمک کند. با افزایش فتوسنتز و افزایش مواد غذایی در بوته خیار، گلدهی و محصول دهی خیار افزایش پیدا کرده و کیفیت محصول افزایش می یابد. در شرایط عکس، زمانی که مقدار تابش کاسته می شود، علاوه بر سستی بوته شاهد ریزش گل های خیار نیز خواهیم بود.

4-    ریزش گل خیار با هجوم آفات
الف) شته از شیره ی گیاه برای تغذیه خود استفاده می کند و به همین دلیل باعث توقف رشد گیاه می شود. ریزش گل خیار و عدم رشد میوه از عوارض حمله شته به خیار می باشد. زمانی که شته از گیاه تغذیه می کند می تواند بیماری های ویروسی را نیز منتشر کند. 



ب) کنه ها نیز با تغذیه از شیره پرورده بوته خیار باعث ضعیف شدن آن می شود. در این بین اگر گیاه در زمان گلدهی باشد با ضعیف شدن گیاه گل های خیار شروع به ریزش کرده و می تواند در عملکرد تاثیر منفی داشته باشد.

ج) تریپس یک از کوچکترین حشرات بالدار است که یکی از مهمترین مکان های فعالیت آنها گل های خیار است. تریپس می تواند برگ های جوان را نیز آلوده کند. به مرور زمان با تغذیه تریپس از گیاه، شیره پرورده کاهش پیدا کرده و بوته خیار ضعیف می شود. تریپس باعث بد فرمی گل خیار و میوه شده و در ریزش گل خیار نقش دارد. 
باید به این نکته توجه کرد که کنه و تریپس حشرات جونده ای هستند که با از بین بردن و تغذیه برگ های خیار باعث کاهش سبزینگی بوته شده و در پی آن ریشه ضعیف و مستعد پوسیدگی می شود. زمانی که ریشه نتواند کار خود را به درستی انجام دهد گل ها شروع به ریزش می کنند. 

پیشنهاد ایران کشاورزی برای مقابله با ریزش گل، بدشکلی، زردی و پلاسیدگی میوه خیار

در زمانی که گل ها شروع به ریزش کردند و علائم بیماری مانند گرد و خاکی شدن برگ ها، ایجاد نقاط قهوه ای نکروزه بر روی برگ ها دیده شدند، می توانید از سموم آبامکتین و دلتامترین به صورت محلولپاشی استفاده کرد.



پس از استفاده از این سموم حتما در اولین آبیاری پس از سمپاشی، استفاده از کوپر اکسی کلراید به همراه هیومیک اسید توصیه می شود. کوپراکسی کلراید با هیومیک اسید مخلوط کرده و همراه با آب آبیاری و به صورت خاکی مصرف کنید.



نکات مهمی که باید در این بازه زمانی رعایت کرد:
از مصرف کود دامی بپرهیزید.
کودهای نیتروژنه و سفید به هیچ عنوان مصرف نشود.
آبیاری با آب شور انجام نشود.

برای مقاوم سازی گیاه حتما از اسیدهای آمینه استفاده شود. کود 30-5-15 هورتی گرو و 36-12-12 کمبی فست به تقویت گیاه کمک کرده و از ریزش گل خیار، بد شکلی، زردی و پلاسیدگی محصول خیار در اوایل رشد می کاهد.