کودهای کلاته چیست؟

سه شنبه 18 آبان 1400

| 7646

تغذیه کودی یکی از فاکتورهای اساسی در رشد و نمو گیاه می باشد و مدیریت منابع غذایی گیاه جهت تولید محصولات کشاورزی در مقیاس تجاری بسیار با اهمیت است. منابع غذایی یا عناصر موردنیاز گیاهان توسط ریشه از خاک جذب می شود و در بافت گیاه ذخیره می گردد. عناصر ریز مغذی مانند آهن، منگنز، روی و مس به راحتی در خاک اکسیده می شوند بنابراین جهت استفاده بهینه از این کودهای ریزمغذی استفاده از کودهای کلاته برای افزایش راندمان مصرف توصیه شده است.

کود کلاته چیست؟

کلمه Chelate از واژه یونانی به معنی چنگ زدن است. کلات سازی زمانی حالتی است که یک micro nutrient توسط مولکول های بزرگ مخصوص دارای چندین نقطه اتصال (مانند EDTA) محصور می شود. در جدول لیستی از این مولکول های محصور کننده عناصر آورده شده است:

Formula	Name	Abbreviation
C₁₄H₂₂O₈N₂	Cyclohexanediaminepentaacetic acid	CDTA
C₆H₈O₇	Citric acid	CIT
C₁₄H₂₃O₁₀N₃	Diethylenetriaminepentaacetic acid	DTPA
C₁₈H₂₀O₆N₂	Ethylenediaminediaminedi-o-hydroxyphenylacetic acid	EDDHA
C₁₀H₁₆O₆N₂	Ethylenediamintetraacetic acid	EDTA
C₁₀H₁₈O₇N₂	Ethylene glycol bis(2-aminoethyl ether) tetraacetic acid	EGTA
C₁₀H₁₈O₇N₂	Hydroxyethylenediaminetriacetic acid	HEDTA
C₆H₉O₆N	Nitrilo-triacetic acid	NTA
C₂H₂O₄	Oxalic acid	OX
H₄P₂O₇	Pyrophosphoric acid	PPA
H₅P₃O₁₀	Triphosphoric acid	TPA

این مولکول های درشت هنگامی که با عناصر micro nutrient ترکیب شوند می توانند کود کلاته را بوجود آورند. فرم کلات یک عنصر حالت حفاظت شده ای است و در این حالت سایر عناصر نمی توانند مزاحمتی در جذب یک عنصر کلات شده ایجاد کنند. فرم کلات یک عنصر در مقایسه با فرم معمولی آن بسیار راحت تر و سریع تر توسط گیاه جذب می شوند و در این صورت راندمان جذب عناصر غذایی افزایش می یابد.

دلایل نیاز به کودهای کلاته چیست؟

1- از آنجا که محتوای خاک پیچیده است و عناصر ریزمغذی به راحتی در خاک اکسید می شوند. بنابراین کودهای کلاته با محصورسازی این عناصر از آن ها محافظت می کنند. کود کلات شده باعث افزایش دسترسی گیاه به عناصر ریز مغذی از جمله آهن ، مس ، منگنز و روی می شود و به نوبه خود به بهره وری و سودآوری تولید محصولات زراعی تجاری کمک می کند. عوامل متعددی دسترسی عنصر آهن را برای گیاه کم می کند که می توان به pH بالای خاک، محتوای زیاد بی کربنات، گونه های گیاهی و تنش های غیر زنده اشاره کرد. به طور معمول گیاهان از عنصر آهن به صورت Fe⁺² استفاده می کنند ولی هنگامی که pH خاک بیشتر از 3/5 برسد آهن به صورت Fe⁺³ اکسید می شود و در حالتی که pH خاک به بیشتر از 4/7 برسد کمبود آهن اتفاق می افتد. در این شرایط جهت جلوگیری از تبدیل Fe⁺² به Fe⁺³ و کمبود آهن در خاک استفاده از کودهای کلات آهن توصیه می شود.
2- استفاده از عناصری مانند آهن، منگنز، روی و مس به طور مستقیم در خاک ناکارآمد است زیرا این عناصر در خاک به صورت یونهای فلزی با بار مثبت هستند که به آسانی با اکسیژن و یا یونهای هیدروکسید با بار منفی (OH) واکنش می دهند که در این صورت ترکیبات جدیدی را بوجود می آورند که گیاه نمی تواند از آن استفاده کند. بنابراین استفاده از کودهای کلاته سبب جلوگیری از بروز این واکنش ها می شود و عناصر مورد نیاز گیاه را در اختیار آن قرار می دهد.
3- ریشه گیاهان توانایی تولید کلات های طبیعی را دارد. یکی از این کلات های طبیعی phytosiderophore نام دارد که از ریشه گیاهان علفی آزاد می شود و در شرایط کمبود آهن به گیاه کمک می کند تا عناصر غذایی همچون آهن اطراف ریشه را جذب کند.
4- عناصر غذایی کلات شده همچنین جذب عناصر توسط برگ را نیز افزایش می دهند. زیرا برگهای گیاه به طور طبیعی با موم پوشانده شده اند که سب آن آب و یونهای آهن را دفع می کند. مولکول های درشت کلات کننده ریز مغذی ها می تواند به لایه موم نفوذ کند و جذب آهن را افزایش دهد.

کدام گیاهان اغلب به کودهای کلاته نیازدارند؟

حساسیت سبزیجات و درختان میوه به عناصر ریزمغذی متفاوت است. برای تعیین نیاز گیاهان به عناصر ریزمغذی آزمون خاک امری ضروری محسوب می شود. pH خاک یک عامل اصلی بر دسترسی گیاه به عناصر ریز مغذی است. بنابراین اگر pH خاک از 5/6 بیشتر باشد، ممکن است دسترسی گیاه به عناصر محدود شود.
بررسی ها نشان داده است استفاده از کودهای کلاته به صوت برگپاش موثرتر از استفاده در خاک است.

مزایای استفاده از کود کلات به صورت خلاصه:

1.   افزایش دسترسی گیاه به مواد معدنی ریز مغذی
2.   مانع از تثبیت عناصر معدنی ریز مغذی خصوصا در شرایط قلیایی خاک
3.   افزایش تحرک عناصر معدنی ریز مغذی در خاک
4.   عامل کلاته مانع از آبشویی می شود
5.   حلالیت در آب
محصولات مرتبط: کود کلسیم کلاته + اسیدآمینه گرومور آمریکا
جهت تهیه کودهای کلاته کلسیم و آهن با مراجعه به وب سایت ایران کشاورزی می توانید به راحتی در منزل و در کمترین زمان محصول موردنظر خود را تهیه فرمایید و از خرید مطمئن و آسان لذت ببرید.

منابع:

Alloway, B. J. 2008. Micronutrient Deficiencies in Global Crop Production. Heidelberg, Germany: Springer Science + Business Media, B. V. Berlin.
Fullerton, T. 2004. "Chelated Micronutrients." Agro Services International Inc. http://www.agroservicesinternational.com/Articles/Chelates.pdf.
Havlin, J. L., J. D. Beaton, S. L. Tisdale, and W. L. Nelson. 2005. Soil Fertility and Fertilizers: An Introduction to Nutrient Management (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
Lindsay, W. L. 1974. "Role of Chelation in Micronutrient Availability." In The Plant Root and Its Environment, edited by E. E. Carson, 507−524. Charlottesville: University Press of Virginia.
Morgan, B., and O. Lahav. 2007. "The Effect of pH on the Kinetics of Spontaneous Fe (II) Oxidation by O2 in Aqueous Solution – Basic Principles and a Simple Heuristic Description." Chemosphere 68(11): 2080–2084.
Norvell, W. A. 1972. "Equilibria of Metal Chelates in Soil Solution." In Micronutrients in Agriculture, edited by J. J. Mortvedt, P. M. Giordano, and W. L. Lindsay, 115–136. Madison, WI: Soil Science Association of America.
Poh, B. L., A. Gevens, E. Simonne, and C. Snodgrass. 2009. Estimating Copper, Manganese and Zinc Micronutrients in Fungicide Applications. HS1159. Gainesville: University of Florida Institute of Food and Agricultural Sciences. http://edis.ifas.ufl.edu/hs1159.
Sekhon, B. S. 2003. "Chelates for Micronutrient Nutrition among Crops." Resonance 8(7): 46–53. http://www.springerlink.com/content/8x4gr6850h346718/.
Schaffer, B., J. H. Crane, C. Li, Y. C. Li and E. A. Evans. 2011. "Re-Greening of Lychee (Litchi chinensis Sonn.) Leaves with Foliar Applications of Iron Sulfate and Weak Acids." Journal of Plant Nutrition 34(9): 1341–1359.

مقالات مرتبط