نقش عناصر در رشد و تکامل پسته

سه شنبه 18 آبان 1400

| 5017

سه عامل مهم که موجب پیشرفت سريع کشاورزی در قرن بيستم شده است می توان به تغذیه صحیح و متعادل، اصلاح نباتات و مبارزه با آفات اشاره کرد که از اين عوامل نقش تغذيه از همه بيشتر است چون گياهی که تغذيه کافی و متعادل داشته باشد در مقابل بيماريها ، گروهی از آفات و حتی سرما مقاومتر است .امروزه علم کشاورزی بر مصرف کودهای آلی به شکل خام يا فرآوری شده تاکيد دارد. اين مواد ضمن تامين نيازهای تغذيه ای گياه موجب بهبود فيزيک خاک افزايش CEC و نگهداری آب هوموس و تقويت ميکرو ارگانيسم‌های مفيد در خاک می شود.

نقش کود ازت :

ازت اصلی ترين عنصر در رشد درختان پسته مي باشد و با توجه به اينکه قسمت عمده ای از مغز پسته پروتئين است لذا کمبود اين عنصر کميت و کيفيت محصول پسته را به شدت تحت تاثير قرار می دهد .از علائم کمبود ازت در باغات پسته می توان به کاهش رشد رویشی درخت، کاهش تعداد دانه در خوشه، ریزش جوانه های گل و زردی برگ ها در شاخه های بارده و خزان قبل از فصل اشاره کرد.

نحوه و زمان مصرف کود ازت:

اين کودها به دليل حلاليت زياد حتما بايد به صورت گندم پاش در سطح خاک پاشيده شوند همچنين آبشوئی اين عنصر زياد بوده و به راحتی می تواند از دسترس ريشه خارج شود لذا اين کودها را بايد در سه نوبت در اختيار گياه قرار داد :
1- اسفند ماه (50% ازت مصرفی بايد قبل از سبز شدن درختان به درخت داده شود اين مرحله می تواند ضمن رشد رويشی کافی موجب افزايش دانه شود).
2- خردادماه (25% ازت مصرفی بايد زمانی که گیاه در فاز مغز است به درخت داده شود چون قسمت عمده ای از مغز را پروتئين ( اسيدهای آمينه ) تشکيل می دهد که برای ساختن آن نياز به مقدار زياد ازت دارد و کمبود ازت در اين زمان موجب زردی برگ ريزش جوانه های گل و سال آوری در درخت می شود)
3- شهريور ماه (25% ازت مصرفی بايد قبل از برداشت داده شود. کمبود ازت در اين زمان موجب ريزشدن دانه دهن بسته و تاخير رشد در سال آينده شود .
در اینجا ذکر چند نکته ضروری است اول اینکه در سال های کم محصول، نوبت دوم خرداد ماه بايد حذف و يا خيلی کم شود .دوم، در خاک های شور و قليا بهتر است در هر سه مرحله فوق فقط از کودهای سولفات آمونيوم استفاده شود .سوم، برای درختان زير 8 سال (غير بارور ) بايد کود ازت را از اسفند ماه تا پايان تير ماه همراه با هر نوبت آبياری به ميزان خيلی کم مصرف کرد. چهارم، چنانچه ازت را به شکل آلی در اختيار گياه قرار می دهید نياز به استفاده در چند نوبت نيست چون ازت در اثر سوخت و ساز مواد آلی و فعاليت ميکروارگانيسم آزاد شده و بتدريج در اختيار گياه قرار می گيرد .پنجم، مقدار مصرف اين کود بستگی به ميزان آب (دور و عمق آّبياری) دارد و هرچه ميزان آب مزرعه کمتر شود ما بايد از کود ازت کمتری استفاده کنيم در غير اين صورت موجب پژمردگی برگ و ميوه در ماه های گرم سال می شود. کودهای ازت بالا هورتی گرو کودهایی همراه با عناصر میکرو می باشند که برای سبزیجات، درختان میوه از جمله پسته و گیاهان زینتی مناسب هستند. این کودها کلیه نیازهای خاص گیاهان را در تمام مراحل رشد برآورده کرده و از طریق محلول پاشی برگی و آبیاری قطره ای قابل استفاده می باشند.

نقش کود فسفر در باغات پسته:

اين عنصر در تقسيم سلولی نقش فعال دارد. از علائم کمبود فسفر می توان به باريک شدن شاخه ها، کاهش شاخه های جانبی و تغییر رنگ برگها به سبز تیزه و کثیف دیده شدن اشاره کرد.

نحوه و زمان مصرف کود فسفر:

با توجه به اينکه اسيديته Ph خاک های مناطق پسته خيز بالا می باشد و خاک می تواند به راحتی فسقر را تثبيت نموده و از مصرف آن توسط ريشه جلوگيری کند به همين دليل ما بايد فسفر معدنی را خيلی بيش از حد نياز خاک بدهيم تا خاک قادر باشد به اندازه کافی برداشت نمايد و از طرفی اين کود را حتما بايد به صورت شياری ( تجمعی) در خاک قرار دهيم که کمترين تماس را با خاک داشته باشد . لذا از اواسط پائيز تا اواسط زمستان بايد شياری به عمق 30 – 40 سانتيمتر يک طرف سايه انداز درختان حفر نمود و کود فسفر را به صورت تجمعی ته شيار قرار دارد. کود فسفر بالا 10-52-10 کمبی فست اغلب همراه عناصر ریز مغذی مثل آهن، روی، منیزیم، مولیبدن، بر و مس در صورتی که به صورت کلات و قابل جذب برای گیاه باشند کیفیت کود را بالا برده و تاثیر بسزایی در رشد گیاهان در مراحل مختلف دارند. نسبت بیشتر عنصر فسفر موجود در این محصول نسبت به نیتروژن و پتاسیم موجب افزایش ریشه و هم چنین موجب افزایش تعداد جوانه های بارده در درختان می شود.

نقش کود پتاس در باغات پسته:

نقش عمده پتاسیم در گياه باز و بسته نمودن روزنه ها و تنظيم آب در داخل گياه می باشد. کمبود آب در سلول سبب اختلال در کار بسياری از آنزيم های درون سلول می گردد .لذا پتاسيم گياه را در مقابل کم آبی ، شوری، سرما، آفات و افلاتوکسين حفاظت می کند و اين عنصر بيشترين تاثير را در خندانی پسته دارد. کودهایی با مقدار پتاس بالا، باعث افزایش مقاومت گیاه به شرایط تنش زا و بیماری ها می شوند.

علائم کمبود پتاسیم در باغات پسته:

از علائم کمبود پتاسیم در باغات پسته می توان به حاشيه سوختگی منظم حاشيه و بالا رفتن میزان دهن بست پسته می باشد.

زمان و نحوه مصرف کود پتاسیم:

برای داشتن بهترین اثر کودهای پتاس، باید این کودها را در طول دوره بیشترین نیاز به پتاس درخت یعنی در زمان پر کردن مغز، در آب آبیاری اضافه کنید. میزان مصرف کودهای پتاس براساس حد پیشنهادی دو درصد وزن خشک موجود در بافت برگ می‌تواند تنظیم شود. افزایش بیش از حد پتاسیم می‌تواند به تداخل با جذب عناصر غذایی کاتیونی نظیر کلسیم و منیزیم منجر شود.

عناصر کم مصرف مورد نیاز در باغات پسته:

گياه برای رشد و نمو خود به بعضی از عناصر مثل آهن، مس، روی، منگنز، بر و موليبدن به ميزان کمتری احتياج دارد اما کمبود هر يک از آنها مثل عناصر پر مصرف در گياه ايجاد مشکل می نمايد. به دليل وجود کربنات ها و کمبود مواد آلی و نيز شور و قليايی بودن اغلب خاک ها مناطق پسته خيز جذب اکثر عناصر کم مصرف در خاک با مشکل روبرو می شود که بهترين روش موضعی قرار دادن اين عناصر در Ph مناسب و همراه با مواد آلی در خاک می باشد .

نقش آهن در پسته :

آهن يک عنصر بسيار مهم در توليد کلروفيل (سبزينه گياه) و بسياری از آنزيم های گياهی می باشد کمبود اين عناصر در باغات پسته بيش از هر عنصر ديگری به چشم می خورد که می تواند به شدت رشد گياه و ميزان محصول را تحت تاثير قرار داده و در دراز مدت موجب انهدام و خشکيدگی درخت شود .

علائم کمبود آهن :

از علائم کمبود آهن می توان به رنگ پريدگی و فقدان کلروفيل کافی در برگ ها، کاهش تعداد دانه در خوشه و کوچک شدن دانه ها، ايجاد لکه و يا خشکيدگی غير منظم در سطح برگ در ماه های تير و مرداد و زود شکافی پوست سبز پسته که منتهی آلودگی پسته به افلاتوکسين اشاره کرد. جهت رفع کمبود آهن در باغات پسته می توان از کودهای پودری و مایع آهن موجود در فروشگاه اینترنتی ایران کشاورزی استفاده کرد.
نقش مس در پسته :
مس يکی از اجزای تشکيل دهنده بسياری از آنزيم های گياهی است و نقش عمده آن در توليد انرژی می باشد. مس در درختان پسته بيشترين تاثير خود را در سطح پهنک برگ می گذارد و در صورت کمبود، برگهای پسته کوچک می شوند و با کوچک شدن سطح برگ گياه از نظر فتوسنتز و توليد انرژی به شدت تحت تاثير قرار گرفته و موجب ضعف عمومی درخت می شود.

علائم کمبود مس در پسته:

از علائم کمبود مس در باغات پسته می توان به ريز و قرمز شدن برگ و ميوه، سوختگی برگ های جوان در رويش های ثانويه اشاره کرد.

نقش روی در باغات پسته:

عنصر روی در ساختار هورمون اکسين (هورمون رشد) سهيم می باشد و همچنين اين عنصر در گل انگيزی و توليد گرده و گرده افشانی ضروری است .
علائم کمبود روی در پسته تاخير درباز شدن جوانه های گل، مواج شدن برگها و کوتاه شدن فاصله ميانگرها لختی شاخه ها می باشد.

نقش عنصر بور در پسته :

عنصر بور به افزايش طول عمر دانه گرده و کمک به رشد لوله گرده و گرده افشانی از کارهای اساسی عنصر بر گياه پسته می باشد .

علائم کمبود بور در پسته:

از علائم کمبود بر در پسته نامتقارن شدن پهنک برگ و پوک شدن دانه ها می باشد.

نقش عنصر منگنز در پسته:

با توجه به قليائيت و بالابودن ميزان آهک در خاک مناطق پسته خيز می توان انتظار کمبود منگنز در درختان پسته را داشت.

نقش عنصر موليبدن در باغات پسته:

اين تنها عنصر غذائی گياهان است که کمبود آن در خاکهای اسيدی مشاهده می شود و با متوجه به قليائيت خاک مناطق پسته خيز احتمال کمبود اين عنصر متحمل نيست.
همچنین استفاده از کود مایع سونارمکس به منظور پیشگیری و درمان علائم حاصل از کمبود عناصر غذایی به صورت محلولپاشی برگی و یا آبیاری قطره ای در برنامه تغذیه ای درختان پسته کاربرد دارد. محلول پاشی این کود به خصوص در دوره اوج نیاز گیاه به عناصر غذایی و همچنین در مورد درختانی که در خاک های فقیر قرار دارند و یا درختانی که سیستم ریشه ای ضعیفی دارند توصیه می گردد.

مقالات مرتبط